Hoogbegaafdheid

Méér dan alleen IQ

Hoogbegaafdheid is veel meer dan alleen het IQ. Hoogbegaafdheid is een andere manier van “zijn”. Je kunt die manier  van zijn het beste omschrijven als “intens”. En die intensiteit komt niet alleen tot uitdrukking in de intelligentie. Hoogbegaafde kinderen zijn vaak ook wijs, (hoog) sensitief, creatief, betrokken, nieuwsgierig en vooral ook leergierig. Ze hebben een talent voor het snel en “handig” verwerken van veel informatie en kunnen vaak veel dingen tegelijk doen. Dat betekent in de praktijk vaak dat het niet altijd een zegen is om hoogbegaafd te zijn…. Vaak zijn deze kinderen verder in hun ontwikkeling, zowel cognitief áls sociaal-emotioneel, waardoor ze  vaak moeilijk aansluiting vinden bij leeftijdgenoten. Ze krijgen dan vaak (ten onrechte!) het stempel “sociaal niet vaardig” of zelfs “sociaal-emotioneel niet goed ontwikkeld”.
Verder is het onderwijsaanbod niet afgestemd op hun cognitieve voorsprong, noch op hun enorme leerbehoefte. Dan slaat al gauw verveling toe, met als gevolg dat kinderen afhaken of zelfs gaan onderpresteren..

Onderpresteren en zelfbeeld
Ook binnen het hoogbegaafde spectrum blijken er nog veel verschillen tussen kinderen. De één haakt snel af als gevolg van verveling, de ander is bijv. een pleaser die zijn werk altijd in orde heeft. Een derde verstopt zich in middelmatige (en soms zelfs slechte) resultaten om maar niet op te vallen. En weer anderen hebben last van faalangst, waardoor “er niet uitkomt wat er in zit”.
In het algemeen geldt wel dat veel hoogbegaafde kinderen worstelen met hun zelfbeeld. Sommigen compenseren dat met heel hard werken, waardoor er op het oog niets aan de hand lijkt te zijn, anderen vertonen ontwijkgedrag en gaan onderpresteren. Doordat hun altijd alles “aan is komen waaien” hebben hoogbegaafde kinderen vaak niet de kans gehad hun zelfvertrouwen te ontwikkelen. Daarvoor zijn namelijk succes ervaringen nodig. En die krijg je pas als je ergens moeite voor hebt moeten doen…. Dat is dan meteen nog een reden waarom hoogbegaafde kinderen zo’n behoefte hebben aan uitdaging: ook zij willen werken aan succeservaringen. Daarnaast is het ook voor hen van belang om zogenaamde metacognitieve vaardigheden te ontwikkelen, ofwel het “leren leren”.

Wanneer begeleiding

Een hoogbegaafd kind in het basisonderwijs hoeft geen last van het hoogbegaafd zijn te hebben. Er zijn er ook die zonder (al te veel) problemen basisonderwijs doorlopen. Er is echter ook een groep die tegen problemen aanloopt. Dat kan zijn in de vorm van onderpresteren, het niet vinden van aansluiting bij klasgenoten (of zelfs gepest worden), verveling in de klas (met als gevolg vaak vervelend gedrag) of sterke faalangst. Wanneer u weet (of sterk vermoedt) dat uw kind hoogbegaafd en of beelddenker is en u merkt dat er problemen ontstaan, is het raadzaam hulp in te schakelen. Kidspower.pro kan die hulp bieden in de vorm van begeleidingstrajecten. Deze trajecten zijn altijd oplossingsgericht. Dat wil zeggen dat er samen gewerkt wordt naar een oplossing. De trajecten zijn sterk gericht op het versterken van het zelfbeeld en het zelfbewustzijn, waarbij steeds een koppeling gemaakt wordt tussen de binnenwereld van het kind en de wereld om hen heen. Ook is er aandacht voor de koppeling tussen “hoofd” en “lijf”. Door hen (weer) goed in contact te brengen met wat er in hun lijf gebeurt, leren ze beter waar hun grenzen liggen en zullen ze beter weten wat ze willen, in staat zijn zichzelf uit te spreken en voor zichzelf op te komen.

Hoogbegaafdheid en Beelddenken

In de praktijk blijkt dat veel hoogbegaafden een voorkeur hebben voor het denken in beelden. Deze aangeboren manier van informatieverwerking is veel sneller en slagvaardiger dan het denken in woorden. Uit onderzoek blijkt dat de informatieverwerking van een beelddenker per seconde ca. 30 beelden op 2 woorden bedraagt.

Bij hoogbegaafde beelddenkers kan het “taaldenken” even goed ontwikkeld zijn als het beelddenken, maar dit is niet altijd het geval. Veel hoogbegaafde kinderen presteren op school lang niet zo goed als men zou mogen verwachten. Vaak komt dit doordat ze denken en leren in beelden, een prima manier om snel te denken en te schakelen maar op school is het minder handig.

Door het talige onderwijs krijgen beelddenkers in de klas lang niet alle aangeboden leerstof mee, wat kan leiden tot hiaten en flinke (leer)achterstanden. Wanneer school en/of ouders dit ontdekken wordt meestal remedial teaching (RT) ingezet. Dit leidt niet altijd tot het gewenste resultaat omdat de leerstof vaak “te laat” of niet op de juiste manier opnieuw wordt aangeboden dan wel wordt toegepast. Met als resultaat een slim kind wat enerzijds extra uitdaging nodig heeft en anderzijds hiaten in de leerstof en achterstanden heeft opgelopen. Een kind wat zich inmiddels erg dom voelt, faalangstig is en een laag zelfbeeld of eigenwaarde heeft ontwikkeld. Een kind dat naar alle waarschijnlijkheid doodongelukkig is maar dit niet laat blijken of laat zien.

Plan van aanpak:

De oorzaak van deze problemen ligt meestal in de manier waarop de lesstof wordt aangeboden. Op school ligt de nadruk op de verbale, auditieve leermethode en wordt de lesstof als zodanig aangeboden door de leerkracht.

Doordat Beelddenkers visueel ruimtelijke denken en leren, slaat de verbale auditieve leerstof niet aan. Een beelddenker kan pijlsnel verbanden leggen, conclusies trekken en tot oplossinen komen, echter de verbale auditieve leerstof belemmerd c.q. verward hen daarbij.

Met hun gedachte- en leerpatroon komen hoogbegaafde beelddenkers gewoonweg niet goed uit de verf binnen het huidige reguliere manier van lesgeven. De enige oplossing om hen weer aan boord te krijgen is door hen met het principe “leren leren” tegemoet te komen aan hun manier van denken en leren. Dit vraagt van de desbetreffende leerkracht/IB-er/school een significante andere manier van begeleiding en lesgeven.

Het is van essentieel belang dat “vastgelopen” hoogbegaafde beelddenkers in een zo vroeg mogelijk stadium de juiste begeleiding krijgen om zodoende zo snel mogelijk inzicht te kunnen krijgen in hun eigen manier van leren en denken, met als gevolg dat zij zichzelf beter kunnen gaan begrijpen en koesteren want Beelddenken is tenslotte een gave en geen handicap!

Door zichzelf vaardig te maken in het oplossingsgericht vertalen van de leerstof waardoor zij niet achter blijven met het laten zien van hun kwaliteiten en competenties, behouden zij hun zelfbeeld en ontwikkelen op deze manier geen faalangst maar vinden op hun eigen manier een weg binnen het huidige onderwijssysteem. Dit zal veel van hun zelf vragen maar ook van hun leerkracht en thuisfront; zij kunnen het niet alleen!

Echter in het geval dat het hoogbegaafd beelddenken niet op tijd wordt gesignaleerd door leerkracht, IB-er of ouder zal het kind door een lastige, moeilijke en onbegrepen periode gaan met als gevolg een zeer ongelukkig kind dat zichzelf niet waardeert. Ontlopen van taken, schoolziek, concentratieproblemen, spijbelen, ondermaatse prestaties of zelfs een ernstige mate van onderpresteren, faalangst, een negatief zelfbeeld en in het ergste geval depressie liggen op de loer.

Onderzoek heeft uitgewezen dat ca 70% van de hoogbegaafde beelddenkers die geen adequate begeleiding/ondersteuning hebben gehad  afhaken tijdens of na de middelbare school. De meesten van hen hekelen het idee om het hoger onderwijs of de universiteit te gaan volgen, ze zijn blij dat hun “lijdensweg” hier eindelijk ophoudt.

Wanneer u weet of sterke vermoedens heeft dat uw kind hoogbegaafd en beelddenker is en u merkt dat er problemen ontstaan is het raadzaam hulp in te schakelen.

Kindercoachpraktijk Kidspower.pro biedt u deze hulp in de vorm van oplossingsgerichte begeleidingstrajecten gespecialiseerd in beelddenkers waarbij de nadruk mede ligt op de nieuwe manier van opnieuw leren. De oplossingsgerichte begeleidingstrajecten zijn sterk gericht op het versterken van het zelfbeeld en het zelfbewustzijn, waarbij steeds een koppeling wordt gemaakt tussen de binnenwereld van het kind en de wereld om hen heen met daarbij ook aandacht voor de koppeling tussen “hoofd” en “lijf”. Door hen (weer) goed in contact te brengen met wat er in hun lijf gebeurt, leren ze beter waar hun grenzen liggen en zullen ze beter weten wat ze willen, beter in staat zijn zichzelf uit te spreken en voor zichzelf op te komen.